Mijający właśnie rok 2016 przyniósł m.in. zmiany w zakresie prawa upadłościowego, poprzez wejście w życie znowelizowanych przepisów dot. upadłości konsumenckiej, a w konsekwencji zmienił sytuację niektórych dłużników.
Obecnie wniosek o ogłoszenie upadłości osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej składa się na urzędowym formularzu i powinien on przede wszystkim zawierać takie dane jak: imię i nazwisko dłużnika, nr PESEL, miejsce zamieszkania, dane dot. majątku – tj. miejsce gdzie się on znajduje, wycenę składników majątkowych, spis wierzycieli i wierzytelności, a także wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek, a także ich uprawdopodobnienie. Ta ostania informacja jest niezbędna, bowiem sąd, przed ogłoszeniem upadłości, bada powody, które doprowadziły do zaistnienia konieczności złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. I tak, jeżeli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, sąd oddala wniosek.
Sąd oddala również wniosek jeżeli w okresie dziesięciu lat przed zgłoszeniem wniosku było prowadzone postępowanie upadłościowe bądź też zaistniały innego okoliczności wskazane w ustawie, z których wynika, iż dłużnik nie zgłosił w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości bądź też dopuścił się czynności prawnej z pokrzywdzeniem wierzycieli. Ograniczenia te odpadają jedynie w przypadku jeżeli przeprowadzenie postępowania uzasadnione jest względami słuszności bądź względami humanitarnymi.
Nadto, inicjatorem takiego postępowania, nie jest już wyłącznie dłużnik, ale również wierzyciel. Po zmianach, które weszły w życie na początku roku 2016, wierzyciel będzie miał prawo złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości byłego przedsiębiorcy, po zaprzestaniu prowadzenia przez niego działalności gospodarczej, jeżeli od dnia jej wykreślenia z ewidencji nie upłynął rok. Dotyczy to także osób, które prowadziły działalność gospodarczą pomimo jej niezarejestrowania. W tym przypadku termin roczny liczy się od dnia zaprzestania jej prowadzenia.
Jednakże w przypadku złożenia wniosku przez wierzyciela, a nie dłużnika, nie ma możliwości ogłoszenia upadłości wobec tego drugiego, nawet gdy uzasadnione jest to względami słuszności czy humanitarnymi, w sytuacji gdy zaistnieją podstawy do oddalenia wniosku.
Najistotniejszą wprowadzoną zmianą, z punktu widzenia dłużnika, jest zniesienia rocznego okresu wyczekiwania. Do 31 grudnia 2015 r. pomiędzy wyrejestrowaniem (zakończeniem prowadzenia) działalności gospodarczej a dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej musiał upłynąć rok. Obecnie wniosek taki można złożyć już następnego dnia po wykreśleniu z właściwego rejestru.
Reasumując aktualne przepisy wyszły naprzeciw potrzebom konsumenta co do terminu i sposobu składania wniosku, jednakże naraziły go na możliwość bycia w pewnym sensie „stroną bierną” w zakresie postępowania zainicjowanego przez wierzyciela.